Odszkodowania wojenne dla spadkobierców za represje komunistyczne
Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: „ustawa lutowa”) przewiduje uprawnienie do dochodzenia odszkodowania dla represjonowanych w okresie 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r.
Kogo dotyczyły represje komunistyczne w czasach wojennych i powojennych?
Represje komunistyczne dotykały nie tylko więźniów politycznych i ich rodziny, ale i zwykłych obywateli. Często wiązały się one nie tylko z szykanami, inwigilacją i zwolnieniami z pracy, ale także mordami sądowymi i infamią. Wielokrotnie ofiary stalinowskiego systemu dotkliwie bito i zastraszano. Więźniowie nierzadko przez wiele lat odbywali w warunkach urągających godności człowieka kary pozbawienia wolności za przestępstwa, których nie popełnili.
Komuniści, mając do dyspozycji siły wojskowe i rozbudowany aparat służb bezpieczeństwa, skutecznie tłumili działalność niepodległościową na ziemiach polskich, głównie ze strony Armii Krajowej. Represje komunistyczne dotykały także duchowieństwo.
Zaznaczyć trzeba, że represje stosowane były także wobec tych, którzy stawiali opór przeciwko kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom płodów rolnych.


Dziedziczenie odszkodowania wojennego przez spadkobierców – kiedy jest możliwe i kto może się ubiegać o odszkodowanie?
Tak jak już wskazywaliśmy w innym artykule “Odszkodowania za represje w czasach stalinowskich i PRL” poświęconym tematyce odszkodowania dla represjonowanych, może się o nie ubiegać bezpośrednio osoba, której dotknęły represje, zaś w przypadku jej śmierci, uprawnienie przysługuje małżonkowi, dzieciom i rodzicom tej osoby.
Różnice prawne w kwestiach dochodzenia zadośćuczynienia i odszkodowania za szkody majątkowe
Sporne w doktrynie i judykaturze jest to, czy w przypadku śmierci następców prawnych represjonowanego (małżonka, dzieci lub rodzica), ich spadkobiercy uprawnieni są do dochodzenia roszczeń z ustawy lutowej.
Sytuacja inaczej kształtuje się, jeśli chodzi o odszkodowanie (za szkody majątkowe), inaczej jeśli chodzi o zadośćuczynienie (za krzywdę).
Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego (dalej: k.c.), które znajdą tutaj zastosowanie, prawo do odszkodowania po śmierci osoby uprawnionej wchodzi w skład spadku.
Zadośćuczynienie natomiast w zasadzie wygasa. Jak bowiem stanowi art. 445 § 1 k.c., przechodzi ono na spadkobierców „tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego”. Co ważne, po przejściu tego prawa na spadkobierców, nie jest ono już zadośćuczynieniem i podlega dalszemu dziedziczeniu.
Powyższe stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w kilku uchwałach (zob. m.in. uchwała 7 sędziów z dnia 27 stycznia 1993 r., I KZP 35/92, uchwała z dnia 28 lipca 1994 r., I KZP 35/92, uchwała 7 sędziów z dnia 5 października 1995 r., sygn. akt: I KZP 23/95).
Tak zasadnicza różnica w zasadach dziedziczenia między odszkodowaniem a zadośćuczynieniem wynika z tego, że odszkodowanie, jakie przysługuje osobie represjonowanej na podstawie art. 8 ust. 1 ust. lutowej, w przeciwieństwie do zadośćuczynienia, nie jest prawem ściśle związanym z jego osobą. Odszkodowanie stanowi prawo majątkowe i dlatego wchodzi do spadku po następcy prawnym represjonowanego. Oznacza to, że dopuszczalna jest sytuacja, w której np. wnuk represjonowanego odziedziczy takie roszczenie.


Dziedziczenie roszczeń o odszkodowanie wojenne – rozbieżności w orzecznictwie a uznanie roszczenia wobec spadkobierców
Warto wskazać jednak, że w judykaturze ukształtował się również całkowicie odmienny pogląd, zgodnie z którym uprawnienia z ustawy lutowej, które przeszły na następców represjonowanego (dzieci, małżonka, rodziców) nie przechodzą na ich spadkobierców (zob. uchwała z dnia 28 lipca 1994 r., I KZP 17/94, postanowienie SN z 2 grudnia 1994 r., II KRN 233/94).
Jak widać odszkodowanie za represje komunistyczne i możliwość jego dochodzenia przez spadkobierców następców prawnych represjonowanego to kwestie bardzo skomplikowane. Niestety brak jest jednolitej linii orzeczniczej, która rozstrzygnęłaby wątpliwości, jakie wokół tej tematyki powstają.
Trzeba pamiętać, że każda sprawa jest inna i warto powierzyć jej analizę profesjonalnemu pełnomocnikowi. Nasza Kancelaria specjalizuje się w sprawach dotyczących odszkodowań dla represjonowanych i pomoże Ci ocenić, czy znajdujesz się w kręgu osób uprawnionych do dochodzenia roszczeń od Skarbu Państwa.
Twoją sprawę przeanalizujemy całkowicie bezpłatnie.
Nasze wsparcie kierujemy do Klientów nie tylko z Wrocławia, ale z całej Polski i z zagranicy.
Zachęcamy także do bliższego zapoznania się z ofertą Kancelarii w zakresie odszkodowań.
Jeśli potrzebujesz pomocy w kategorii: odszkodowania dla represjonowanych, odszkodowanie za represje komunistyczne – Wrocław, zapraszamy do kontaktu z adwokatem.
Ostatnie artykuły
Grzywna jest jedną z kar, które są bardzo często stosowane przez polskie sądy. Jest to kara o charakterze finansowym, która ma na celu nie tylko...
Czytaj więcejRozwód to duża zmiana w życiu rodziny. To nie tylko formalne zakończenie małżeństwa, ale także wiele decyzji dotyczących przyszłości dziecka. Jednym z...
Czytaj więcej