Odszkodowanie za represje komunistyczne w czasach stalinowskich i PRL

Odszkodowanie za represje komunistyczne – Wrocław

Tematyka rekompensat za represje stosowne w czasach stalinowskich i PRL jest regulowana przez ustawę z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: „ustawa lutowa”).

Kto może dochodzić odszkodowania za represje w PRL?

O świadczenia od Skarbu Państwa może ubiegać się m.in. osoba, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego. W przypadku śmierci takiej osoby, uprawnienie przysługuje jej małżonkowi, dzieciom i rodzicom.

Na skutek nowelizacji ustawy lutowej z kwietnia 2018 r., odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje także dziecku, które przebywało z matką w więzieniu lub którego matka w okresie ciąży przebywała w izolacji. 

Co istotne, brak wyroku skazującego nie stoi na przeszkodzenie do dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia, jeśli represjonowany był przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości pozbawiony życia albo wolności. 

Istotnym zagadnieniem o doniosłym znaczeniu praktycznym jest także kwestia dziedziczenia odszkodowania dla represjonowanych. O tym czy dziedziczenie odszkodowań dla represjonowanych jest możliwe mogą Państwo dowiedzieć się z jednego z naszych wpisów blogowych – Dziedziczenie odszkodowań dla represjonowanych.

Jaki sąd orzeka zadośćuczynienie i odszkodowanie za represje komunistyczne? 

Żądanie odszkodowania lub zadośćuczynienie powinniśmy zgłosić w sądzie okręgowym lub wojskowym sądzie okręgowym, który wydał postanowienie o stwierdzeniu nieważności orzeczenia.

W jakim terminie można dochodzić roszczeń?

O odszkodowanie i zadośćuczynienie za represje możesz ubiegać się w terminie 10 lat od uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nieważności orzeczenia. 

Aby otrzymać odszkodowanie i zadośćuczynienie za represje w czasach stalinowskich lub w czasach PRL, konieczne jest wszczęcie postępowania sądowego. O tym jak przebiega proces uzyskania takich odszkodowań za represje, dowiedzą się Państwo z lektury innego wpisu blogowego naszej Kancelarii –  Odszkodowanie za represje stalinowskie – jak uzyskać.

Odszkodowanie za pobyt w więzieniu w PRL – wysokość

Przepisy nie określają w żaden sposób powyższej kwestii. Niemniej jednak, orzecznictwo wypracowało pewne kryteria, które bierze się pod uwagę przy zasądzaniu zadośćuczynienia i odszkodowania. 

Istotne znaczenie ma tutaj długość izolacji i warunki, w jakich przebywali osadzeni. Osoby więzione w czasach stalinowskich czy komunistycznych, musiały radzić sobie z warunkami urągającymi godności człowieka. Ciasne, przepełnione i brudne cele, głód i stosowane nierzadko tortury, czyniły każdy dzień izolacji prawdziwą udręką. Nie sposób nawet porównać warunków przymusowego odosobnienia panujących w tamtych czasach, do tych obecnych. Osoby takie mogą się ubiegać o odszkodowanie za pobyt w więzieniu w PRL.

W okresie od 18 listopada 2007 r. do 9 marca 2011 r. ustawa lutowa określała w art. 8 maksymalną wysokość żądanego odszkodowania i zadośćuczynienia, która łącznie nie mogły przekroczyć kwoty 25.000 zł. 

Powyższy przepis został uchylony z dniem 10 marca 2011 r., na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 marca 2011 r., sygn. akt: P 21/09. 

Oznacza to, że nadal możliwe jest wznowienie postępowań w sprawach, w których żądana kwota odszkodowania i zadośćuczynienia przekraczała łącznie 25.000 zł, zaś sąd w wyroku oparł się na obowiązującym wówczas art. 8 ust. 1a ustawy lutowej, określającym maksymalną wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia. 

Dotychczasowa praktyka prawników naszej Kancelarii Adwokackiej z Wrocławia oraz stała analiza poszerzającego się dorobku doktryny i judykatury pokazuje, że kwoty zasądzane na podstawie tzw. ustawy lutowej sięgają nawet kilku milionów złotych (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, II Wydział Karny z dnia 11 września 2019 r., sygn. akt: II AKa 114/19).

Jakie są koszty pozyskania odszkodowania za represje w PRL? 

Co istotne, zarówno wniosek o unieważnienie orzeczenia, jak i wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie, nie wiążą się z jakimikolwiek opłatami sądowymi. Ponadto, inaczej niż w sprawach cywilnych, koszty postępowania, bez względu na jego wynik, zawsze ponosi Skarb Państwa. 

Jakie dokumenty należy przygotować?

Dochodzenie odszkodowania za represje stanu wojennego, w czasach stalinowskich i komunistycznych to specjalizacja naszej Kancelarii. Dlatego wszelkie formalności załatwimy za Ciebie. Po otrzymaniu pełnomocnictwa złożymy wniosek do IPN lub Archiwum Państwowego o udostępnienie akt sprawy, następnie wystąpimy do Sądu o uznanie orzeczenia za nieważne, a w ostatniej kolejności zażądamy w Twoim imieniu zadośćuczynienia i odszkodowania, reprezentując Cię na rozprawach. 

Wniosek o odszkodowanie za represje – co powinien zawierać?

We wniosku o odszkodowanie za represje powinieneś w pierwszej kolejności wskazać unieważnione orzeczenie, które stanowi podstawę roszczenia.

W dalszej kolejności powinieneś wskazać, czy w związku z pozostawaniem w izolacji domagasz się jedynie zadośćuczynienia za krzywdę moralną osadzonego, czy również odszkodowania za straty majątkowe. Powinieneś podać konkretne kwoty, a następnie uzasadnić ich wysokość. 

W argumentacji należy przedstawić okoliczności całej sprawy, opisując przebieg wydarzeń, długość i warunki izolacji, wpływ wykonania orzeczenia na życie skazanego i jego rodziny, konsekwencje dla jego zdrowia psychicznego i fizycznego.

W przypadku dochodzenia odszkodowania, pożądane jest przedstawienie dokumentacji dotyczącej wykształcenia represjonowanego oraz jego zatrudnienia i otrzymywanych przez niego zarobków. 

Co obejmuje pomoc adwokata w sprawach odszkodowania za represje stanu wojennego?

Odszkodowania za represje stanu wojennego adwokat – zakres usług:

• poszukiwanie archiwalnych dokumentów 
• nieodpłatna analiza dokumentów archiwalnych
• przygotowanie wniosku o unieważnienie orzeczenia i reprezentacja  w toku postępowania o unieważnienie orzeczenia
• przygotowanie wniosku o zadośćuczynienie i odszkodowanie za represje w czasach stalinowskich i reprezentacja w toku postępowania o uzyskanie tych świadczeń 
• sporządzanie apelacji od zapadłych orzeczeń 

W sprawach o uzyskanie odszkodowań za represje w stanie wojennym zakres usług świadczonych przez Kancelarię jest analogiczny. 

Dlaczego warto nam powierzyć sprawę o odszkodowania za represje stanu wojennego czy represje komunistyczne ?

Za powierzeniem Naszej Kancelarii sprawy przemawia zdobyte już w tego typu sprawach doświadczenie zawodowe naszych prawników i ich indywidualne podejście do każdego Klienta. 

Prowadzimy sprawy na terenie całej Polski, pomagamy również Klientom z zagranicy. 

Nasza praktyka obejmuje nie tylko sprawy o odszkodowania za represje w czasach stalinowskich, ale także odszkodowania za represje stanu wojennego, którym poświęciliśmy jeden ze wpisów na naszym blogu – Odszkodowanie za internowanie w stanie wojennym.

Nasza pomoc rozpoczyna się już na etapie uzyskania niezbędnej dokumentacji, a kończy się na złożeniu ewentualnej apelacji lub kasacji od zapadłego orzeczenia. 

Dzięki zdobytej wiedzy i doświadczeniu potrafimy najlepiej oszacować wysokość żądanej tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia kwoty, dostosowując ją każdorazowo do sytuacji Klienta.

Zachęcamy także do bliższego zapoznania się z ofertą Kancelarii w zakresie odszkodowań.

Jeśli potrzebujesz pomocy w kategorii: odszkodowanie za represje w czasach stalinowskich, odszkodowanie za represje komunistyczne – Wrocław, zapraszamy do kontaktu z adwokatem. 

Twoją sprawę przeanalizujemy całkowicie bezpłatnie.

Kto może starać się o odszkodowanie za represje stalinowskie?

Za represje stalinowskie odszkodowania może dochodzić osoba, która została poddana prześladowaniom z przyczyn politycznych w okresie od 1 stycznia 1944 do 1953 roku i odniosła wskutek tego krzywdę lub szkodę.

Represje w czasach stalinowskich zaliczają się do zbrodni komunistycznych, które zgodnie z ustawą o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, nie ulegają przedawnieniu. Tym samym, prawo nie wyznacza okresu czasu, w ciągu którego może nastąpić ich ściganie, gdyż nie dochodzi do ustania karalności czynu sprawcy.

Osobom pokrzywdzonym wskutek represji stalinowskich przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Komu przysługują odszkodowania za represje stalinowskie?

Kwestię tę reguluje ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Zgodnie z nią odszkodowanie przysługuje osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia wydanego przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub przez organy pozasądowe w okresie od rozpoczęcia ich działalności na ziemiach polskich, począwszy od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r., jeżeli czyn zarzucony lub przypisany był związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo orzeczenie wydano z powodu takiej działalności, jak również orzeczenia wydane za opór przeciwko kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom. Dodać trzeba, że stwierdzenie nieważności orzeczenia uznaje się za równoznaczne z uniewinnieniem.

Dotyczy to także sytuacji, w której czyn tego rodzaju został popełniony w celu uniknięcia w stosunku do siebie lub innej osoby represji za przedmiotową działalność.

Poza tym o odszkodowanie może starać się także osoba mieszkająca obecnie bądź w chwili śmierci w Polsce, represjonowana przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe, działające na obecnym terytorium Polski w okresie od 1 lipca 1944 roku do 31 grudnia 1956 roku, za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, jak również dziecko matki pozbawionej wolności, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia, które przebywało wraz z matką w więzieniu lub innym miejscu odosobnienia lub którego matka w okresie ciąży przebywała w więzieniu lub innym miejscu odosobnienia.

Odszkodowania za represje stalinowskie nie przysługuje, jeżeli dobro poświęcone pozostawało w rażącej dysproporcji do dobra, które uzyskano lub zamierzano uzyskać, albo sposób działania lub zastosowany środek były rażąco niewspółmierne do zamierzonego lub osiągniętego skutku.

Podkreślić trzeba, że w razie śmierci osoby, której przysługuje odszkodowanie za represje stalinowskie, uprawnienie to przechodzi na jej małżonka, dzieci i rodziców.

Czy istnieje termin przedawnienia spraw dotyczących odszkodowań za represje w czasach stalinowskich?

Odszkodowania za represje stalinowskie – Zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisów, z wnioskiem o odszkodowanie i zadośćuczynienie można wystąpić w terminie 10 lat od uprawomocnienia się postanowienia o unieważnieniu wyroku skazującego. Termin ten został znacznie wydłużony. W poprzednio obowiązującym stanie prawnym, ustawodawca przewidywał jedynie roczny termin na dochodzenie tego typu roszczeń. Warto wiedzieć, że 10-letni termin przedawnienia roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie za represje stalinowskie nie ma zastosowania w sytuacjach, kiedy w stosunku do skazanego zapadł wyrok uniewinniający lub postępowanie karne wobec niego zostało umorzone z powodów, o których mowa w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 Kodeksu postępowania karnego. 

Odszkodowania za represje stalinowskie – Kancelaria Adwokata Jakuba Ambickiego specjalizuje się w dochodzeniu roszczeń o odszkodowanie za represje stalinowskie, prowadząc sprawy na terenie całej Polski. Zachęcamy do kontaktu z Kancelarią celem dokonania bezpłatnej analizy dokumentów.  

Zapraszamy także do lektury naszych wpisów blogowych dotyczących odszkodowań za represje stalinowskie, gdzie omawiamy kwestie takie jak np. dziedziczność takiego odszkodowania oraz kwestię tego ile może wynieść odszkodowanie od skarbu państwa za represje.