Komu należy się odszkodowanie za pobyt w więzieniu w PRL?

W okresie istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wiele osób zostało poddanych represjom z powodów politycznych. Polegały one m.in. na osadzeniu w zakładzie karnym lub ośrodku odosobnienia. Obecnie osoby takie mają prawo uzyskać odszkodowanie za pobyt w więzieniu w PRL.

Czy pobyt w więzieniu w PRL uprawnia do odszkodowania?

Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, osobom represjonowanym przysługuje odszkodowanie za pobyt w więzieniu komunistycznym. Mają one także prawo do uzyskania odpowiedniego zadośćuczynienia z tego tytułu.

Czy pobyt w więzieniu stalinowskim jest uznawany za szkodę moralną i materialną?

Pobyt w więzieniu stalinowskim może stanowić o szkodzie moralnej i materialnej osoby represjonowanej. Dodać trzeba, że odszkodowania za pobyt w więzieniu komunistycznym dotyczą izolacji w  okresie istnienia socjalistycznego państwa na terenie Polski, obejmując w tym zakresie odszkodowania za więzienie stalinowskie oraz odszkodowania za więzienie w stanie wojennym.

Zgodnie z ustawą z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (j.t. Dz. U. z 2021 r., poz. 1693)  – osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia, przesądzono o jej uniewinnieniu albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania takiego orzeczenia albo decyzji.

Wskazać jednak należy, że zgodnie z ugruntowanym poglądem doktryny i orzecznictwa koniecznym warunkiem dla uznania, iż określona szkoda może być dochodzona na gruncie przepisów wskazanej ustawy jest ustalenie, że istnieje bezpośredni i adekwatny związek przyczynowy między powstałą szkodą o charakterze majątkowym, a unieważnionym wyrokiem Sądu. Oznacza to, że przedmiotem roszczeń odszkodowawczych są tylko te niekorzystne następstwa, które powstały w związku z wykonaniem unieważnionego wyroku.

Podkreślić trzeba również, że zadośćuczynienie orzekane na podstawie przedmiotowego aktu prawnego, ma na celu zrównoważenie wszystkich negatywnych przeżyć i doświadczeń pokrzywdzonego związanych z niesłusznym pozbawieniem wolności. Jest ono pewnego rodzaju sankcją za naruszenie dóbr osobistych, dlatego jego zakres jest wyznaczony regulacjami prawa cywilnego, określającymi katalog dóbr osobistych, w tym naruszenia wolności człowieka, również przy uwzględnieniu jej aspektu wewnętrznego, tj. wolności od obawy i strachu, od użycia przemocy czy zrealizowania groźby, naruszenia możliwości swobodnego dysponowania wartościami osobistymi. W każdej tego typu sprawie konieczne jest, zatem dokładne oszacowanie wszystkich krzywd, które wynikają m.in. z czasu trwania izolacji oraz jej warunków, a także na nieodwracalność ich skutków również w sferze zdrowotnej.

Główne kryteria przyznawania odszkodowania za pobyt w więzieniu w PRL

Odszkodowanie za więzienie w PRL – Główne kryteria uznania za nieważne wydanego orzeczenia oraz przyznawania odszkodowania za pobyt w więzieniu w PRL obejmują warunek, aby czyn zarzucony lub przypisany pokrzywdzonemu był związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo też orzeczenie zostało wydane z powodu takiej działalności, bądź też za opór przeciwko kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom.

W tego typu sprawie Sąd przyzna odszkodowanie tylko wtedy, gdy – jak podkreślono już wyżej – ustali że uszczerbek majątkowy, na który wskaże Wnioskodawca pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z niesłusznym izolowaniem osoby represjonowanej. 

Wysokość odszkodowania za represje stanu wojennego i w PRL czy odszkodowania za więzienie stalinowskie determinują z kolej okoliczności konkretnej sprawy.  Zgodnie z orzecznictwem sądowym Sądu Najwyższego, szkodą w rozumieniu prawa cywilnego, niezależnie od jej źródła, jest powstała wbrew woli poszkodowanego różnica między obecnym stanem jego majątku a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Podstawową funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Wysokość odszkodowania powinna ściśle odpowiadać rozmiarom wyrządzonej szkody.

Pobyt w więzieniu komunistycznym — skąd wziąć informacje na temat odszkodowań?

Musisz wiedzieć, że istnieje możliwość szybkiego sprawdzenia, czy jest się osobą represjonowaną w czasach PRL.

Informacje na temat odszkodowań za pobyt w więzieniu PRL można uzyskać we wskazanym powyżej Instytucie Pamięci Narodowej lub odpowiedniej organizacji zrzeszającej osoby represjonowane za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

W sprawie takiej można zwrócić się także do prawnika specjalizującego się w takiej tematyce, a więc adwokata lub radcy prawnego. Posiadając odpowiednią wiedzę oraz doświadczenie, będzie on w stanie udzielić szczegółowych i wyczerpujących informacji w tej tematyce. 

Co zrobić, gdy wniosek o odszkodowanie za pobyt w więzieniu w PRL zostanie odrzucony?

W przypadku, gdy wniosek o odszkodowanie za pobyt w więzieniu w PRL zostanie odrzucony, należy złożyć apelację do Sądu Apelacyjnego.

Pomoc adwokata przy ubieganiu się o odszkodowanie za pobyt w więzieniu komunistycznym

Jeśli potrzebujesz pomocy w kwestii uzyskania odszkodowania za pobyt w więzieniu PRL, skontaktuj się z naszą Kancelarią. Dokonamy wstępnej bezpłatnej analizy Twojej sprawy. 

Zachęcamy także do bliższego zapoznania się z ofertą Kancelarii w zakresie odszkodowań.

Jeśli potrzebujesz pomocy w kategorii: odszkodowania wojenne dla spadkobierców, odszkodowanie za pobyt w więzieniu w PRL, odszkodowanie za pobyt w więzieniu komunistycznym, odszkodowanie za więzienie stalinowskie, odszkodowania za więzienie w PRL, odszkodowanie za więzienie w stanie wojennym – zapraszamy do kontaktu z adwokatem.