Prawo dziadków do kontaktów z wnukami

Dziadkowie należą do najbliższej rodziny dziecka. Zajmują miejsce zaraz po rodzicach oraz rodzeństwie. Skutkuje to tym, że prawo dziadków do kontaktów z wnukami jest regulowane przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.  

Czym są kontakty z dzieckiem?

Czym są kontakty z dzieckiem precyzyjnie określają przepisy wspomnianego Kodeksu. Zgodnie z nimi obejmują one:

• spotkania z dzieckiem, jego odwiedziny,
• zabieranie dziecka poza miejsce stałego pobytu,
• bezpośrednie porozumiewanie się z dzieckiem,
• utrzymywanie z nim korespondencji,
• porozumiewanie się z dzieckiem za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość, w tym narzędzi komunikacji elektronicznej. Dotyczy to rozmów telefonicznych, wiadomości tekstowych, komunikatorów, takich jak na przykład Skype, Messenger, e-mail, Zoom.

Zgodnie z Decyzją Europejskiego Trybunału Praw Człowieka „pomiędzy dziadkami a wnukami może istnieć “życie rodzinne”, jeżeli powstały pomiędzy nimi wystarczająco bliskie więzi rodzinne. Mimo iż wspólne zamieszkiwanie nie jest warunkiem niezbędnym, gdyż bliskie więzi utworzone wskutek częstych kontaktów także wystarczą, związki pomiędzy dzieckiem a dziadkami, z którymi dziecko mieszkało, zazwyczaj będą wchodzić w zakres stosowania tej kategorii.

Czy dziadkowie mają prawo do kontaktu z wnukami?

O tym, czy dziadkowie mają prawo do kontaktu z wnukami, rozstrzygają obowiązujące przepisy prawa. Zgodnie z nimi, uprawnienie do osobistych kontaktów z dzieckiem poza rodzicami, przysługuje także właśnie babci i dziadkowi. Skutkiem takiego rozwiązania jest to, że mogą oni wystąpić do Sądu o formalne uregulowanie ich kontaktu z małoletnim wnukiem. Może tak się stać na przykład w przypadku, gdy synowa utrudnia kontakt z wnukiem.

Jak często dziadkowie mają prawo widywać wnuki?

Na pytanie – jak często dziadkowie mają prawo widywać wnuki? pośrednio odpowiedział Sąd Najwyższy w jednej ze swoich uchwał.

Stwierdził w niej, że „W warunkach społecznych naszego kraju duże znaczenie przywiązuje się do rodzin wielopokoleniowych, wynika to zarówno z tradycji rodzinnych, jak i ze względu na szczególną rolę dziadków w faktycznym wykonaniu pieczy nad małoletnimi wnukami. Dlatego utrzymanie styczności pomiędzy członkami rodziny trzypokoleniowej w warunkach bezkonfliktowych jest czymś jak najbardziej normalnym.

Rodzice (…) mają obowiązek dbałości o rozwój dziecka w imię jego dobra. Powinni zatem dla pełnego rozwoju jego osobowości umożliwić dziecku kontaktowanie się z jego krewnymi (dziadkami) przy właściwej ich postawie i korzystnym wpływie na dziecko. Kontakty te, wynikające często z silnych więzów emocjonalnych, zwłaszcza dziadków z wnukami, wychowujących je od niemowlęcia, mogą wpływać na lepsze wychowanie i rozwój duchowy dziecka oraz sprzyjają kontynuowaniu więzów wielopokoleniowej rodziny. Takie zachowanie dziadków, okazywanie przywiązania i dbałości o wnuki nie tylko nie kłóci się z interesem dziecka, ale jest ono dla jego dobra”.

W świetle powyższej uchwały, dziadkowie powinni widywać wnuki na tyle często, na ile jest to konieczne dla ich lepszego wychowania i rozwoju duchowego, a więc pozostaje w zgodności z jego dobrem.

W naszej praktyce prawniczej często spotykamy się z pytaniem: czy teściowa ma prawo do mojego dziecka. Cóż, z przedmiotowej uchwały wynika bezsporne prawo dziadków do kontaktów z wnukami.

Jak często dziadkowie mają prawo widywać wnuki?

Podkreślić trzeba, że polskie prawo nie zawiera żadnej regulacji dotyczącej częstotliwości kontaktów pomiędzy dziadkami i wnukami. Każdorazowo więc decyzja w tym zakresie należy do Sądu, który powinien przede wszystkim kierować się naczelną zasadą prawa rodzinnego – dobra dziecka.

Synowa utrudnia kontakt z wnukiem – co zrobić w takiej sytuacji?

Jeśli rodzice dziecka bezpodstawnie stosują utrudnianie kontaktów z dzieckiem dziadkom lub w ogóle je uniemożliwiają, ci ostatni mają prawo wystąpić do Sądu opiekuńczego o ich uregulowanie w sposób formalny. Sąd Najwyższy wskazał wyraźnie, że „Dziadkowie mogą żądać uregulowania osobistych kontaktów z wnukami, jeżeli leży to w interesie dzieci”.

Powinno to nastąpić w formie wniosku o ustalenie kontaktów z wnukami, który podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 100 zł.

Właściwy w sprawie jest Sąd miejsca zamieszkania dziecka.

Wzór pozwu o widywanie wnuka/wnuczki

W Internecie znaleźć można wiele odniesień pod nazwą „Wzór pozwu o widywanie wnuka/wnuczki”, czy też „wniosek o kontakty babci z wnukiem wzór”. Należy z nich korzystać z dużą ostrożnością, gdyż nie zawsze są one merytoryczne, pamiętać też trzeba, że każda sprawa posiada swoje indywidualne uwarunkowanie, do których treść wniosku o ustalenie kontaktów z dzieckiem powinna zostać ściśle dostosowana.

Tak, czy inaczej wniosek o ustalenie kontaktów z wnukami powinien spełniać wymagania dotyczące pisma procesowego oraz przede wszystkim zawierać propozycje co do sposobu uregulowania kontaktów z dzieckiem, a mianowicie gdzie, w jakie dni i w jakich godzinach powinny się one odbywać.

Jak ustanowić zakaz kontaktów dziadków z wnukami?

Sąd opiekuńczy może nie tylko uregulować sposób utrzymywania kontaktów pomiędzy dziadkami a wnuczkami, ale także może on zdecydować o ograniczeniu takich kontaktów, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.

W tym zakresie jest on uprawniony w szczególności do:

• zakazania spotykania się dziadków z dzieckiem,
• zakazania zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
• zezwolenia na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez Sąd,
• ograniczenia kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość,
• zakazania porozumiewania się na odległość.

W przypadku, gdy utrzymywanie kontaktów może poważnie zagrażać dobru dziecka lub też bezpośrednio je naruszać, Sąd może orzec zakaz kontaktów dziadków z wnukami.

Warto wiedzieć, że decyzja Sądu w sprawie utrzymywania kontaktów z dzieckiem nie ma charakteru ostatecznego i może zostać w każdym czasie zmieniona, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.

Powierzenie opieki nad dzieckiem babci lub dziadkowi

Dziecko aż do osiągnięcia pełnoletności, czyli ukończenia 18 roku życia, pozostaje pod władzą rodzicielską. Co do zasady, przysługuje ona obojgu rodzicom.

W pewnych sytuacjach jednak, dziadkowie mogą przejąć opiekę prawną nad wnukami, w przypadku, gdy zdecyduje o tym Sąd opiekuńczy.

Na jakiej podstawie Sąd decyduje o powierzeniu opieki dziadkom lub odwrotnie zakazu widywania się z dzieckiem?

 Sąd może zdecydować o powierzeniu opieki nad dzieckiem dziadkom, na takich podstawach, jak:

• rodzice wnuka nie żyją,
• rodzice wnuka zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej,
• rodzice wnuka nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka,
• oboje rodzice wnuka zostali ubezwłasnowolnieni,
• rodzice wnuka są małoletni i nie mają zdolności do czynności prawnych.

Przyznanie opieki nad dzieckiem dziadkom następuje na podstawie postanowienia Sądu opiekuńczego, skoro tylko poweźmie on wiadomość, że zachodzi powód prawny do powzięcia takiego kroku. Działa on więc z urzędu. Musisz jednak wiedzieć, że każdy, komu znane są przyczyny, które uzasadniają wszczęcie postępowania dotyczącego opieki nad dzieckiem, powinien zawiadomić o tym właściwy Sąd opiekuńczy.

Możliwe jest powierzenie opieki babci lub dziadkowi, a także obojgu, pod warunkiem jednak, że są oni małżeństwem.

Zakaz widywania się z dzieckiem przez Dziadków, jak opisane zostało to we wcześniejszej części artykułu, może być ustanowiony przez Sąd opiekuńczy, na takiej podstawie, iż przemawia za tym dobro dziecka, któremu takie kontakty mogłyby zagrażać lub nawet bezpośrednio naruszać.

Zachęcamy do bliższego zapoznania się z ofertą Kancelarii w zakresie spraw rodzinnych. 

Jeśli potrzebujesz pomocy w kategorii: synowa utrudnia kontakt z wnukiem, czy teściowa ma prawo do mojego dziecka, zakaz kontaktów dziadków z wnukami, przyznanie opieki nad dzieckiem dziadkom, utrudnianie kontaktów z dzieckiem dziadkom, jak często dziadkowie mają prawo widywać wnuki, powierzenie opieki nad dzieckiem babci, wniosek o kontakty babci z wnukiem wzór, zapraszamy do kontaktu z adwokatem.