Jak wygląda sprawa o zaprzeczenie ojcostwa i jak sporządzić wniosek?

Czym jest zaprzeczenie ojcostwa?

O zaprzeczeniu ojcostwa możemy mówić w sytuacji, gdy chcemy wykazać, że dziecko nie pochodzi od męża matki lub od mężczyzny niebędącego jej mężem, który współżył z matką dziecka w określonym czasie przed urodzeniem dziecka. Zaprzeczenie ojcostwa jest regulowane w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym (KRO) oraz w wybranych artykułach Kodeksu Postępowania Cywilnego (KPC). 

Domniemanie ojcostwa a zaprzeczenie – czym się różnią?

Domniemanie ojcostwa jest instytucją prawa rodzinnego, zgodnie z którą przyjmuje się, że biologicznym ojcem dziecka jest:

• mąż matki, jeśli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania bądź unieważnienia lub separacji (art. 62 § 1 KRO)
• mężczyzna, który współżył z matką dziecka w okresie 180-300 dni przed urodzeniem się dziecka albo ten, kto był dawcą komórki rozrodczej w przypadku dziecka urodzonego w wyniku dawstwa partnerskiego w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji (np. in vitro) (art. 85 § 1 KRO).

Domniemanemu ojcu z mocy prawa przysługuje władza rodzicielska nad dzieckiem oraz ciąży na nim obowiązek alimentacyjny. 

Domniemanie ojcostwa można obalić w drodze złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa (art. 63-70¹ KRO). Na skutek prawomocnego orzeczenia sądowego o zaprzeczeniu ojcostwa przestaje istnieć więź prawna między ojcem a dzieckiem, co oddziałuje na kwestie władzy rodzicielskiej i obowiązek alimentacyjny. 

Od zaprzeczenia ojcostwa należy odróżnić instytucję ustalenia ojcostwa (art. 72-84 KRO). Podczas gdy celem tej pierwszej jest wykazanie, że domniemany ojciec nie jest ojcem biologicznym, ustalenie ojcostwa służy uregulowaniu tego, kto jest biologicznym ojcem dziecka. 

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa – najważniejsze informacje 

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa powinien spełniać wymogi pism procesowych w postępowaniu cywilnym – takie jak oznaczenie sądu, stron postępowania, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, wskazanie rodzaju pisma, wymienienie załączników. 

Ponadto, pozew taki powinien zawierać treść żądania oraz powoływać fakty, na których opiera się wniosek. 

Niezbędnym jest także dołączenie odpowiedniej ilości odpisów pozwu. 

Składając pozew o zaprzeczenie ojcostwa, należy pamiętać o tym że:

• powództwo można wytoczyć w ścisłych terminach wyznaczonych przez przepisy KRO,
• co do zasady, powództwo wytacza się przeciwko dwóm osobom: matce albo domniemanemu ojcu (jeśli tylko pozostają przy życiu) oraz przeciwko dziecku
• pozew składa się w sądzie rejonowym miejsca zamieszkania pozwanego (jeśli pozew składany jest przeciwko dwóm osobom mającym różne miejsce zamieszkania, wybór sądu właściwego miejscowo należy do powoda)
• opłata za pozew o zaprzeczenie ojcostwa jest stała, wynosi 200 zł 

Jak uzasadnić wniosek o zaprzeczenie ojcostwa?

Ciężar dowodowy w procesie o zaprzeczenie ojcostwa spoczywa na powodzie. To strona inicjująca postępowanie sądowe ma obowiązek zaoferowania sądowi materiał dowodowy, który będzie postawą dokonania ustaleń faktycznych w sprawie. W tym celu warto w pozwie o zaprzeczeniu ojcostwa zawrzeć wnioski dowodowe chociażby w postaci dowodu z opinii biegłego sądowego, zeznań stron, zeznań świadków, dokumentów, zdjęć rodzinnych. 

W uzasadnieniu wniosku o zaprzeczenie ojcostwa należy omówić wszystkie argumenty na poparcie swojego stanowiska procesowego oraz na wykazanie zachowania terminu na wytoczenie takiego powództwa. Jest to także miejsce na omówienie zawartych w pozwie wniosków dowodowych. W uzasadnieniu pozwu można wskazać to, czy domniemanemu ojcu przysługuje pełna władza rodzicielska, czy też posiada on ograniczoną władzę rodzicielską, ale nie jest to element niezbędny.  

Osoby upoważnione do złożenia pozwu o unieważnienie ojcostwa 

Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa mogą wytoczyć tylko osoby do tego uprawnione na podstawie przepisów KRO. Osobami upoważnionymi do złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa są:

• matka 
• domniemany ojciec
• dziecko 
• prokurator 

Tylko wymienione osoby mają czynną legitymację procesową, czyli prawo do wytoczenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa. 

Warto podkreślić, że pozew o zaprzeczenie ojcostwa jest niedopuszczalny, jeśli dziecko urodziło się w wyniku procedury wspomaganej prokreacji (np. metodą in vitro), na którą mąż matki wyraził zgodę (art. 68 KRO) albo jeśli dziecko zmarło. 

Zaprzeczenie ojcostwa przez matkę  

Matka jest jedną z osób uprawnionych do złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa (art. 69 KRO). Wniosek o zaprzeczenie ojcostwa, a poprawnie rzecz ujmując – pozew o zaprzeczenie ojcostwa, matka dziecka może wnieść w ciągu roku od dnia, kiedy dowiedziała się, że pozwany nie jest ojcem i jednocześnie nie później niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości 

Matka wnosi powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko domniemanemu ojcu dziecka oraz dziecku. Jeśli ojciec dziecka nie żyje, powództwo wytacza się jedynie przeciwko dziecku. 

Zaprzeczenie ojcostwa przez ojca dziecka 

Domniemany ojciec jest uprawniony do wytoczenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa z zachowaniem tych samych terminów, które dotyczą matki dziecka. Domniemany ojciec powinien wytoczyć powództwo przeciwko matce i dziecku albo tylko dziecku, jeśli matka nie żyje. 

Jeżeli mąż matki został całkowicie ubezwłasnowolniony z powodu choroby psychicznej lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych, na które zapadł w ciągu terminu do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, powództwo może wytoczyć jego przedstawiciel ustawowy. Termin do wytoczenia powództwa wynosi w tym wypadku rok od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego, a jeżeli przedstawiciel ustawowy dowiedział się, że dziecko nie pochodzi od męża matki, po upływie tego terminu – rok od dnia, w którym dowiedział się o tej okoliczności.

Zaprzeczenie ojcostwa po latach – terminy, w jakich można je podważyć

Jeżeli przedstawiciel ustawowy męża całkowicie ubezwłasnowolnionego nie wytoczył powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, mąż może wytoczyć powództwo po uchyleniu ubezwłasnowolnienia. Termin do wytoczenia powództwa wynosi w tym wypadku rok od dnia uchylenia ubezwłasnowolnienia, a jeżeli mąż dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi, po upływie tego terminu – rok od dnia, w którym dowiedział się o tej okoliczności.

Jeżeli mąż matki zapadł na chorobę psychiczną lub innego rodzaju zaburzenia psychiczne w ciągu terminu do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa i mimo istnienia podstaw do ubezwłasnowolnienia całkowitego nie został ubezwłasnowolniony, może on wytoczyć powództwo w ciągu roku od dnia ustania choroby lub zaburzeń. 

Zaprzeczenie ojcostwa przez dziecko 

Legitymację do wystąpienia z pozwem o zaprzeczenie ojcostwa po latach ma także dziecko. 

Dziecko po osiągnięciu pełnoletności może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od męża swojej matki. Jeżeli dziecko dowiedziało się o tej okoliczności przed dniem osiągnięcia pełnoletności, termin do wytoczenia powództwa biegnie od dnia osiągnięcia pełnoletności.

Dziecko powinno wytoczyć powództwo przeciwko mężowi swojej matki i matce, a jeżeli matka nie żyje – przeciwko jej mężowi. Jeżeli mąż matki nie żyje, powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. 

Podmiotem władnym do złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa po latach, jest także prokurator. Prokurator składa wniosek o zaprzeczenie ojcostwa, a właściwe rzecz ujmując pozew o zaprzeczenie ojcostwa jeśli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego. 

Zaprzeczenie ojcostwa a alimenty i rozwód – jak na nie wpływa?

Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka nałożony na domniemanego ojca przestaje istnieć, jeśli sąd w wyroku zaprzeczył jego ojcostwa i wyrok taki uprawomocnił się. 

W związku z tym, w myśl uchwały Sądu Najwyższego podjętej w składzie siedmiu sędziów w dniu 11 października 1982 r. (sygn. akt III CZP 22/82) mąż matki, zobowiązany prawomocnym wyrokiem do świadczenia alimentów na rzecz dziecka, może z chwilą prawomocnego obalenia domniemania jego ojcostwa w drodze zaprzeczenia ojcostwa żądać ustalenia, że jego obowiązek alimentacyjny ustał co do świadczeń alimentacyjnych nie spełnionych do tej chwili. Jeśli jednak chodzi o świadczenia alimentacyjne męża matki względem dziecka spełnione do chwili prawomocnego obalenia domniemania ojcostwa – nie podlegają one zwrotowi (postanowieniem Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2012 o sygnaturze III CZP 91/11)

Zaprzeczenie ojcostwa w trakcie lub po rozwodzie

W trakcie postępowania rozwodowego sąd rozwodowy nie ma kompetencji do wyrokowania w zakresie zaprzeczenia ojcostwa. W celu uzyskania orzeczenia w tym przedmiocie niezbędne jest wytoczenie odrębnego powództwa przed sądem rejonowym. Obalenie domniemania ojcostwa może być jednak dowodem na zdradę małżonka i stanowić powód rozwodu (hiperłącze). 

Prawomocne przesądzenie o zaprzeczeniu ojcostwa po wydaniu wyroku rozwodowego oddziałuje na rozstrzygnięcia wyroku rozwodowego w zakresie władzy rodzicielskiej i alimentów. 

Sprawa o zaprzeczenie ojcostwa – jak wygląda? 

Sprawa o zaprzeczenie ojcostwa rozpoczyna się od wytoczenia sosowanego powództwa cywilnego. Pozew jest następnie doręczany przeciwnikowi procesowemu zobowiązując go do zawarcia stanowiska w sprawie w zakreślonym terminie. Sąd wyznacza także termin rozprawy sądowej.

Ile trwa sprawa o zaprzeczenie ojcostwa?

Udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie: ile trwa sprawa o zaprzeczenie ojcostwa nie jest możliwe. Kwestia ta zależy od wielu czynników, takich jak np. stanowisko procesowego pozwanego, postawa stron postępowania, ilość i rodzaj dowodów do przeprowadzenia, a także obłożenie sądów. Oznacza to, że rozpatrywanie pozwu o zaprzeczenie ojcostwa może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Podobnej odpowiedzi należałby udzielić, w odpowiedzi na pytanie: ile czasu czeka się na rozprawę o ustalenie ojcostwa. 

Badanie DNA jako dowód w sprawie zaprzeczenia ojcostwa

W sprawie o zaprzeczenie ojcostwa bardzo istotnym dowodem jest badanie DNA. Sąd Najwyższy niejednokrotnie podkreślał wartość poznawczą dowodu z badań DNA, zob. wyrok z dnia 9 stycznia 2001 roku sygn. akt II CKN 1140/00. Przeprowadzanie badania DNA wymaga zgody osoby, która ma zostać poddana badaniu – nie można zmusić żadnej ze stron do poddania się badaniu DNA. Warto przy tym pamiętać, że ewentualna odmowa poddania się przez ojca takiemu badaniu będzie podlegała ocenie ze stronu sądu i może mieć przełożenie na wynik sprawy.  

Przygotowanie do sprawy – dlaczego warto skorzystać z pomocy adwokata?

Proces o zaprzeczenie ojcostwa może okazać się procesem trudnym dla strony, która nie zna rygorystycznych zasad rządzących postępowaniem procesowym. Z tego względu, w celu prawidłowego zabezpieczenia swojego interesu, warto rozważyć skorzystanie z pomocy profesjonalisty.  

Jeśli potrzebujesz pomocy w kategorii: zaprzeczenie ojcostwa, pozew o zaprzeczenie ojcostwa, wniosek o zaprzeczenie ojcostwa, zaprzeczenie ojcostwa po latach, ile trwa sprawa o zaprzeczenie ojcostwa, zaprzeczenie ojcostwa przez matkę, zaprzeczenie ojcostwa a alimenty, sprawa o zaprzeczenie ojcostwa, pozew o zaprzeczenie ojcostwa, zachęcamy do skorzystania z usług adwokata do spraw rodzinnych we Wrocławiu.