Odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego – nowe przepisy zaczną obowiązywać z początkiem 2023 roku

Karę pozbawienia wolności można wykonywać w trzech postaciach. Warunkowe zawieszenie kary polega na odpowiednim zachowaniu skazanego w okresie próby. Bezwzględna kara pozbawienia wolności to pobyt w zakładzie karnym. Opcją pośrednią jest odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego. Polega to na przebywaniu w określonym miejscu poza więzieniem przez okres, na jaki orzeczono karę pozbawienia wolności. Przy dozorze elektronicznym w mieszkaniu skazanego montuje się stację bazową, a na nodze instalowany jest nadajnik, które zapewniają przestrzeganie dozoru. Jeśli skazany oddali się bez pozwolenia poza miejsce wykonywania kary, urządzenia poinformują o tym podmiot dozorujący, a osobie skazanej grozi uchylenie zezwolenia na odbycie kary w omawianym systemie.

Najważniejsze zmiany w 2022 roku w kwestii pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego

Jeśli chodzi o wyrażanie zgody na dozór elektroniczny, 2022 zmiany przyniósł zwłaszcza w kwestii podmiotów orzekających o dozorze. Dla pewnych kategorii skazanych właściwa stała się komisja penitencjarna. Wprowadzono zmiany w podstawach orzekania dozoru, nowe uprawnienia zdobył także prokurator, który może sprzeciwić się odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. W takiej sytuacji osoba, która zgodę otrzymała, musi oczekiwać na uprawomocnienie się orzeczenia. Wreszcie w przypadku uchylenia dozoru elektronicznego, 2022 rok przyniósł doprecyzowanie kwestii doprowadzenia osoby, która złamała warunki dozoru do zakładu karnego.

Nowe kompetencje komisji penitencjarnej

Tak jak wspomniano, istotne z punktu widzenia dozoru elektronicznego zmiany w przepisach dotyczą przede wszystkim komisji penitencjarnej. Organ ten zyskał możliwość orzekania dozoru elektronicznego w konkretnych kategoriach spraw.

Komisja penitencjarna w zakresie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego zyskała także inne uprawnienia:

• może przyjmować zgodę osób zamieszkujących ze skazanym na dozór (art. 43h § 3 k.k.w.);
• może w powyższym zakresie żądać ustalenia pewnych danych przez kuratora (art. 43h § 4 k.k.w.);
• może odebrać od kuratora pozyskane przez niego zgody (art. 43h § 5 k.k.w.);
• może wnioskować o nałożenie na skazanego obowiązków przewidzianych w art. 72 Kodeksu karnego (art. 43nb § 1 k.k.w.);
• otrzymuje informacje od podmiotu dozorującego o dacie rozpoczęcia dozoru (art. 43t § 1 pkt 1 k.k.w.).

Rozszerzone możliwości odbycia kary w systemie dozoru elektronicznego

Oprócz wprowadzenia nowych uprawnień dla komisji penitencjarnej orzekającej dozór elektroniczny, 2022 zmiany przyniósł także w kwestii samych przesłanek wyrażania zgody na dozór.

Po pierwsze, złagodzono przesłankę osiągnięcia celów kary poprzez wykonanie jej w dozorze. Zgodnie z nową wersją art. 43la § 1 pkt 2 k.k.w. warunkiem orzeczenia dozoru jest to, by odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stały na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary.

Po drugie, wprowadzona została zupełnie nowa przesłanka formalna orzekania dozoru w pkt 1 cytowanego wyżej przepisu. W myśl znowelizowanych przepisów zgoda na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego może zostać także wydana, jeśli:

• wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata oraz
• skazanemu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy.

Nowa przesłanka jest odpowiedzią na często pojawiające się pytanie o dozór elektroniczny do 2 lat pozbawienia wolności. W przypadku orzeczenia takiej kary dozór jest możliwy, ale do odbycia musi pozostać maksymalnie 6 miesięcy z orzeczonych 2 lat.

Kiedy zmiany w przepisach dotyczących systemu dozoru elektronicznego wchodzą w życie? 

W zakresie omawianych aspektów dozoru elektronicznego, zmiany w przepisach weszły w życie 1 stycznia 2023 roku. Wynika to z zapisów ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych z dnia 5 sierpnia 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1855), która znowelizowała 14 różnych aktów prawnych. Z uwagi na datę uchwalenia tej ustawy często mylnie omawiane zmiany nazywane są “dozorem elektronicznym 2022”, choć w istocie wchodzą one w życie dopiero z początkiem nowego roku.

Warto także wspomnieć o przepisach przejściowych. Zgodnie z art. 20 wspomnianej ustawy, wnioski o udzielenie zgody na dozór elektroniczny złożone przed dniem 1 stycznia 2023 r., które do tego dnia nie zostały rozpoznane, są procedowane według starych przepisów. Oznacza to, że możliwe jest złożenie wniosku o orzeczenie dozoru elektronicznego do 2 lat, od kiedy obowiązywać będę zmienione regulacje.

Czy w świetle nowych przepisów więcej skazanych dostanie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego?

W myśl nowych przepisów komisja penitencjarna jest wyłącznie właściwym organem do orzekania o wykonaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeśli skazanemu wymierzono maksymalnie 4 miesiące pozbawienia wolności i odbywa on już karę w zakładzie karnym. Daje to szansę na odciążenie sądów i przyspieszenie spraw o dozór. Z drugiej strony jednak spore uprawnienia znajdą się w rękach osób, które nie posiadają sądowego doświadczenia i gwarancji niezawisłości. Trudno ocenić, jak przełoży się to na jakość prowadzonych postępowań.

Z pewnością złagodzenie przesłanki z art. 43la § 1 pkt 2 k.k.w. ułatwi części skazanym uzyskanie pozytywnego rozstrzygnięcia. Organ orzekający o dozorze będzie bowiem musiał wyjaśnić przy decyzji odmownej, jakie szczególne względy sprzeciwiają się zgodzie na dozór.

Nowe przepisy umożliwią orzekanie dozoru elektronicznego do 2 lat, kiedy skazani odbędą już przewidzianą przez przepisy część kary. Wcześniej takie osoby nie miały formalnej możliwości złożenia wniosku, dlatego w tym zakresie nowelizacja może zwiększyć liczbę skazanych, którzy uzyskali zgodę na dozór elektroniczny.

Potrzebujesz pomocy w uzyskaniu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego? Skorzystaj z pomocy adwokata!

Wprowadzenie nowego podmiotu orzekającego dozór sprawia, że jeszcze ważniejsza wydaje się pomoc adwokata, sprawy karne w zakresie dozoru staną się bowiem bardziej skomplikowane. Zgodnie z § 38 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności z dnia 21 grudnia 2016 r., w skład komisji penitencjarnej wchodzą, w szczególności, kierownicy działów penitencjarnego, ochrony oraz ewidencji lub osoby ich zastępujące. komisji penitencjarnych. Otwiera to szersze możliwości do prezentowania argumentacji pozaprawnej, związanej zwłaszcza z postawą oraz cechami osoby skazanej. Niewątpliwie w takiej sytuacji kluczowe okaże się doświadczenie podmiotów składających i popierających wnioski o dozór elektroniczny.

Można zaryzykować stwierdzenie, że elementem polityki kryminalnej państwa jest zwiększenie liczby skazanych odbywających karę w systemie dozoru elektronicznego. Świadczy o tym próba udrożnienia systemu oraz poszerzenie podstaw orzekania dozoru, w tym dozoru elektronicznego do 2 lat pozbawienia wolności. Praktyka pokazuje jednak, że przełożeni skazanych odbywających kary w zakładach karnych często kwestionują zasadność udzielania zgody na dozór elektroniczny. W tych okolicznościach pomoc obrońcy wydaje się dla powodzenia sprawy kluczowa.

Zachęcamy do bliższego zapoznania się z ofertą Kancelarii w zakresie spraw karnych.

Jeśli potrzebujesz pomocy w kategorii: odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego, kara pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, dozór elektroniczny 2022, dozór elektroniczny 2022 zmiany, odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, dozór elektroniczny do 2 lat od kiedy, dozór elektroniczny do 2 lat, dozór elektroniczny zmiany w przepisach, zachęcamy do kontaktu z adwokatem.