Co grozi za zażywanie narkotyków w Polsce?

Narkomania to bardzo poważny problem społeczny, skutkujący osobistą tragedią wielu ludzi. Powoduje ona zarówno szkody zdrowotne, takie jak infekcje, zatrucia organizmu i depresje, jak i środowiskowe, w postaci osłabienia oraz rozpadu więzi rodzinnych, jak również powstawania konfliktów z prawem. Z tych powodów zażywanie narkotyków jest czynem przestępczym, surowo zabronionym przez polskiego ustawodawcę. 

Czy zażywanie narkotyków jest karalne? Co grozi za branie narkotyków? Czy kupowanie narkotyków jest karalne? Kodeks karny narkotyki – jakie przewiduje rozwiązania w tym zakresie? Na wszystkie te pytania, udzielę Ci odpowiedzi w tym właśnie artykule.

Kodeks karny 2022: narkotyki

Na wstępie trzeba zaznaczyć, że tytuł tego akapitu jest nieco mylący. Wbrew bowiem powszechnemu przekonaniu, w polskim systemie prawnym penalizacja przestępstw związanych z narkotykami zawarta jest nie w Kodeksie karnym, a w ustawie z dnia z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (j.t. Dz. U. z 2018 r., poz. 1030 z późn. zm.).

Zanim jednak przejdziemy do ich opisania, wyjaśnijmy sobie najpierw podstawowe pojęcia z tym związane.

Co to są narkotyki, substancje odurzające i substancje psychotropowe w kontekście prawa?

Narkomanią nazywamy stałe lub okresowe używanie w celach innych niż medyczne środków odurzających lub substancji psychotropowych, w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich.

Poprzez narkotyk należy rozumieć związek chemiczny, pochodzenia roślinnego lub syntetycznego, powodujący u człowieka obniżenie sprawności ośrodkowego układu nerwowego, a zwłaszcza kory mózgowej. Może on przybrać postać substancji psychotropowej lub środka odurzającego. Ich lista zawarta jest w załącznikach do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – substancje odurzające – nr 1, substancje psychotropowe – nr 2.  

Czy kupowanie narkotyków jest karalne?

Polski ustawodawca nie penalizuje samego „kupowania narkotyków”. Taki czyn wprost nie jest karalny. Karze podlega handel nimi oraz ich posiadanie, a więc każde dysponowanie nimi przez sprawcę.

Jaka jest przewidywana kara za zażywanie narkotyków?

Polski ustawodawca literalnie nie przewiduje kary za „zażywanie narkotyków”. Jednakże, branie narkotyków mieści się w samej definicji ich posiadania, a taki czyn już podlega karze.  

Stwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 27 stycznia 2011 r. (I KZP 24/10, http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/orzeczenia1/i%20kzp%2024-10.pdf). Wskazał on, że posiadaniem środka odurzającego lub substancji psychotropowej w rozumieniu art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii jest „każde władanie (dysponowanie) takim środkiem lub substancją, a więc także związane z jego użyciem lub zamiarem użycia”.

Sąd Najwyższy dodał także, że „żaden przepis ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii nie zawiera wprost sformułowanego zakazu używania (zażywania) tego rodzaju środków, czy substancji. Jednak tylko dlatego, że przepis taki jest po prostu zbędny”.

Jakie są zasady odpowiedzialności karnej za posiadanie środków odurzających? – Posiadanie środków odurzających jest przestępstwem, uregulowanym w art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Zgodnie z nim – osoba, która posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Powinieneś wiedzieć, że posiadanie narkotyku jest karalne bez względu na cel.  Z punktu widzenia karalności istotne jest jedynie wypełnienie przedmiotowych znamion typu czynu zabronionego, niezależnie od motywacji, czy też nastawienia sprawcy. Bez znaczenia jest także to, czy osoba odpowiedzialna posiada narkotyki w celu zbycia, udzielenia ich innej osobie, czy też w celu samodzielnego użycia.

Większa waga

Musisz pamiętać, że czyn zabroniony tego rodzaju posiada swoją postać kwalifikowaną, kiedy to jego przedmiotem jest znaczna ilość takich środków. W takim wypadku sprawca poddany jest zaostrzonej odpowiedzialności karnej, gdyż grozi mu kara pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie wskazuje, że znaczna ilość narkotyków to taka, która wystarcza do jednorazowego odurzenia się co najmniej kilkudziesięciu osób.

Mniejsza waga

Z kolei gdy przestępstwo przybrało postać mniejszej wagi, w odniesieniu do sprawcy stosuje się złagodzone represje karne. Podlega on jedynie grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 

Co oznacza mniejsza waga? Występuje ona wtedy, gdy stopień społecznej szkodliwości oraz wina sprawcy są znacznie niższe, niż w przypadku podstawowej formy danego przestępstwa.

Oceniając, czy zachodzą takie właśnie okoliczności, sądy biorą pod uwagę przede wszystkim ilość i rodzaj posiadanego narkotyku, a także osobę sprawcy przestępstwa – jego dotychczasową postawę, sytuację życiową oraz kontekst wejścia w posiadanie narkotyków.

Odpowiedzialność karna za posiadanie środków odurzających na własny użytek

Podkreślić trzeba, iż złagodzone zasady odpowiedzialności karnej są także stosowane wobec osoby, która jest w posiadaniu narkotyków na własny użytek.

Zgodnie bowiem z art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – w razie posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych w ilości nieznacznej, przeznaczonych na własny użytek sprawcy, postępowanie karne można umorzyć jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia. Warunkiem jest jednak, aby przemawiała za tym okoliczność, iż orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości.

Różnica prawna pomiędzy zażywaniem a posiadaniem środków odurzających

Zagadnienie to wyjaśnił Sąd Najwyższy w przywoływanej już uchwale siedmiu sędziów z dnia 27 stycznia 2011 r. Stwierdził on w niej bowiem, że z samego faktu stwierdzenia w organizmie określonej osoby obecności narkotyków, nie można wywodzić, na zasadzie swoistego automatyzmu, faktu ich posiadania przez tę osobę. 

Odpowiedzialność za branie narkotyków: nieletni

Nieletni pod wpływem narkotyków odpowiadają na innych zasadach, aniżeli osoby dorosłe. W myśl art. 10 Kodeksu karnego – odpowiada karną ponosi, co do zasady, osoba, która  popełniła czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.

Zasady odpowiedzialności karnej osób nieletnich określone są w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 969).

Przewiduje ona stosowanie wobec nieletniego sprawcy przestępstwa posiadania narkotyków odpowiednich środków wychowawczych.

Obejmują one, m.in.: 

• udzielenie upomnienia, 
• zobowiązanie do określonego postępowania, 
• ustanowienie nadzoru rodziców lub opiekuna, 
• zastosowanie nadzoru kuratora, 
• orzeczenie przepadku rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego, a więc w tym przypadku narkotyków. 

Najdalej idącą represją jest umieszczenie małoletniego w zakładzie poprawczym.

Zachęcamy do bliższego zapoznania się z ofertą Kancelarii w zakresie spraw karnych.

Jeśli potrzebujesz pomocy w kategorii: zażywanie narkotyków, co grozi za branie narkotyków, kara za zażywanie narkotyków, czy kupowanie narkotyków jest karalne, czy zażywanie narkotyków jest karalne, posiadanie środków odurzających, substancje odurzające, substancje psychotropowe, kodeks karny narkotyki,  zapraszamy do kontaktu z adwokatem.