Czy odszkodowanie jest opodatkowane?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, odszkodowanie z ubezpieczenia nie podlega opodatkowaniu. Istnieją jednak od tej zasady znaczące wyjątki.

Kwestie związane z opodatkowaniem odszkodowania z ubezpieczenia reguluje ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z nią – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochody, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl w/w aktu prawnego – przychodami są m.in. otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust.1 ustawy). Taką definicję spełnia też odszkodowanie z ubezpieczenia.

Czy odszkodowanie z ubezpieczenia podlega opodatkowaniu w każdym przypadku?

Na szczęście – nie!

Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawy wolne od podatku dochodowego są:

• otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów,
• odszkodowania wypłacane na podstawie wyroków bądź ugód sądowych,
• renty, na przykład z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy.

Natomiast na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 przedmiotowej ustawy – wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych.

Przyjęte przez ustawodawcę takie rozwiązanie prawne wynika z faktu, iż odszkodowanie z samej definicji powinno rekompensować osobie poszkodowanej wyrządzoną jej szkodę i nie jest formą wzbogacenia się. Tym samym, nie spełnia ono warunków przychodu.

Wskazać trzeba, że zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 listopada 2003 roku sygn. akt: I SA/Łd 1210/02, ,,każde odszkodowanie otrzymane na podstawie przepisów prawa rangi ustawowej, o ile nie znalazło się w katalogu wyłączeń z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. A-c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego.”

Przykładowo, oznacza to, że odszkodowanie z OC sprawcy zdarzenia komunikacyjnego (w tym zaniżone odszkodowanie z OC sprawcy) z tytułu kosztów naprawy pojazdu, zadośćuczynienie za krzywdy poniesione na skutek wypadku samochodowego, czy odszkodowanie uzyskane za błąd medyczny nie będą opodatkowane.

Co do zasady więc odszkodowanie wypłacane przez ubezpieczyciela najczęściej nie musi być wykazane w rocznym zeznaniu podatkowym (PIT). Nie dotyczy to jednak:

• przedsiębiorców, którzy dostali pieniądze z ubezpieczenia jako odszkodowanie za części majątku użytkowane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. W przypadku takich osób konieczne jest również wykazanie kwot odszkodowań zasądzonych przez Sąd,
• przedsiębiorców, którzy otrzymali świadczenia w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, na przykład odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści,
• rolników uzyskujących przychody w ramach tzw. działów specjalnych produkcji rolnej, o ile ubezpieczyciel wypłacił im rekompensatę za szkody na majątku przeznaczonym do działalności rolniczej.